آداب و رسوم - عقــــد در استان فار

در فاصله روزي كه دعوت به عمل آمد تا روز عقد مراسمي انجام مِي گيرد كه از جمله بند اندازون است. روز بنداندازون به وسيله مادر عروس تعيين مي شود و به خانه داماد خبر مي دهند كه ما مي خواهيم فلان روز خانم عروس را بند بيندازيم و چقدر خوشحال مي شويم اگر شما هم باشيد. مادر شوهر اگر خودش هم نتواند برود دو سه نفر را به خانه عروس مي فرستد و در آنجا ضمن شادي و كل و واسونك چند نفر زن مدعو، به همراه زن بندانداز عروس را بند مي اندازند. البته به غير از عروس، زناني هم كه با او هستند بند مي اندازند. معمولاً هنگام بنداندازي عروس، واسونك هايي از اين قبيل خوانده مي شود:

شب شد و دوماد نيومد شمع و لاله كم بسوز از فروغ روي عروس، شب شده مانند روز

شب يك و منزل هزار و چشم داماد انتظار خير ببيني ننه عروس ، اين گل از خونت درار

بالاخره بند اندازون عروس در ميا ن كل زدن زنان و واسونك خواني و نقل افشاني روي سر عروس تمام مي شود.

٭ حمام رفتن :

يكي از مراسمي كه در سابق تشريفاتي داشت، حمام بردن عروس است درسابق براي حمام رفتن مادر داماد به مادر عروس پيغام مي داد كه ما فلان روز عروس خانم را مي خواهيم به حمام ببريم كه هم اطلاع است و هم اجازه و هم دعوت. در روز موعود با چندي كه در مراسم بند اندازون بوده اند به حمام مي رفتند مادر داماد قبلاً وسايلي به شرح زير براي عروس به حمام مي فرستاد وضمناً بينه دار و استاد حمام را هم در جريان مي گذاشت كه رعايت احترامات را بكنند وحتي بعضي اوقات براي بعضي از عروس ها حمام قرق مي شد كه به استثناي عروس و يارانش و كساني كه از ياران داماد با او به حمام رفته اند كسي داخل حمام نشود و اين مسؤوليت را استاد حمامي به پاس احترام و حرمت خانواده عروس و داماد خلاصه اگر از خانواده هاي سرشناس بودند برعهده مي گرفت و البته انعام و شيريني خوبي هم دريافت مي داشت وسايل عبارت بودند از: حنا، گل سرشور، سفيد آب، شانه تخته اي، حوله بزرگ، سوزني، بقچه، و غيره. زن دايره زني را هم سر بينه مي فرستادند و همين كه عروس وارد مي شد كل مي زدند. زن حنابند معمولاً كارگر حمام بود براي حنا بستن اول سر، بعد دست و بعد پنجه هاي پاي عروس را بر مي گزيدند و موقع حنا بستن واسونك هايي از اين قبيل خوانده مي شد:

گلش از مكه بيارم آبش از امام رضا	يي حمومي سيت بسازم حموماي حاجي رضا
داغ فرزندنت نبيني شط مرواري ببند	آي حنابند آي حنابند اين حنا عالي ببند

بعد از عروس و ميهمانان با چاي و شربت (سربينه) پذيرايي مي شد و انعام و شيريني استاد حمام و شاگردان حمام نيز

داده مي شد و بعد همگي به خانه عروس مي رفتند و درآنجا غذا صرف مي كردند.

٭ عقد :

مراسم عقد پرشكوه ترين مراسم پيش از عروسي است براي اين كار تهيه وسيله پذيرايي و انجام آن همگي با داماد است و مراسم در خانه عروس صورت مي گيرد. كلوچه، مسقطي، لوز، باقلوا، نقل خراش، پنير، نان، سبزي، ميوه به علاوه ميوه و شيريني و كله قند جداگانه با كاغذهاي رنگي زرورق پيچي شده آنهارا در سيني هاي متعدد گذاشته روي سر چند نفر حمال مي گذارند و روي سيني ها پارچه هاي توري رنگي نازكي مي كشندو به خانه عروس مي فرستند .

٭ سفره عقد :

در بقچه و سوزني كه معمولاً ترمه است رو به قبله مي گسترند و يك جانمازي زيبا بالاي آن قرار مي دهند. چهار تا لاله كاسه دار را در چهار گوشه آن مي گذارند و شمع هاي داخل لاله ها را مي افروزند. آينه را طوري قرار مي دهند كه برابر عروس قرار مي گيرد. مقداري شيريني كه در خونچه است, دريك طرف عروس و اسپند دود كرده را درطرف ديگرش مي نهند. مقداري نمك نيز دريك كيسه كرده و زير پاي عروس مي گذارند كه درشب عروسي در برنجي كه درخانه داماد طبخ مي شود, ريخته شود. عروس را روي سوزني و برابر جانماز و آينه اي كه بالاي آن قرار داده اند مي نشانند. البته بايد رو به قبله قرار گيرد. يك جلد كلام الله مجيد در دامنش مي گذارند كه سوره يوسف يا سوره مريم را در برابرچشم هايش مي گشايند كه چشم عروس بدان باشد. يك زن يك بخته (مراد زني است كه يك شوهر كرده و خوشبخت باشد) دوتكه يا دوكله قند را در دست مي گيرد تا هنگام خطبه خواني روي سر عروس بسايد . عروس از زماني كه پاي سفره عقد مي نشيند تا خطبه خواني مرتباً بايد بگويد (يا عزيز باعزت) هنگام خطبه هيچ دختري نبايد در اتاق باشد چون معتقدند كه بخت چنين دختري بسته خواهد شد و دختري كه بختش بسته شود دير شوهر خواهد كرد و يا اصلاً بي شوهر خواهد ماند. مقداري عنبر كه آن را عمبر مي گويند در هاواني ريخته و آن را مي كوبند و مرتباً مي گويند (عروس عمبر، دوماد گربه) كه مراد از آن بوي عطر عنبر است كه فوق العاده مورد علاقه گربه است و اين به يمن آن است كه داماد عروس را چون گربه كه عاشق بوي عنبر است دوست بدارد. ضمناً قفلي را هم به دست عروس مي دهند كه هنگام خطبه خواني قفل كند و بالاخره عاقد حاضر مي شود بعد از تشريفات مقدماتي كه كسب اطلاعات عاقد درباره طرفين و شهود آنهاست و ميزان مهريه و غيره عاقد وارد اطاق عروس مي شود. معمولاً خطبه سه بار خوانده مي شود و عروس در مرتبه سوم يا دفعات بعد ( بله) را مي گويد. ضمن خطبه خواني دو نفر زن يك بخته بايد درطرفين عروس بنشيند و مدام با آرنج به پهلوي او بزنند و او را تشويق و ترغيب به گفتن بله كنند.

ضمناً مقداري ماست كه كمي (تربت) در آن ريخته اند جلو عروس مي آورند كه بايد با انگشت كوچكش كمي از آن را بخورد همين كه عروس بله را گفت داماد وارد اطاق مي شود بعد عروس و داماد مقداري گلاب روي يكديگر مي پاشند بعد از بله گفتن همه زنان كل مي زنند و سكه روي سر عروس و داماد پاشيده مي شود و عروس كليد قفلي را هم كه بسته است به دست يكي از بستگانش مي دهند تا شب عروسي نگهدارد.

نان و پنير و سبزي را در ميان حاضرين تقسيم مي كنند و عده اي سعي مي كنند كه يكي دو بسته از آن را به خانه ببرند و عقيده دارند نان نشان بركت و پنير مايه زندگي و سبزي تفألي است و بر سبز بخت شدن عروس و سرسبزي و شادي داماد. به علاوه مي گويند هر بسته نان و سبزي كه دست عروس به آن بخورد، اين خاصيت را پيدا مي كند كه هركس بخورد، هرگز دندان درد نمي گيرد. بعد از خطبه عروس و داماد هدايايي به يكديگر مي دهند كه هديه داماد به عروس شامل انگشتر، دستبند، و يا سينه ريز است و هديه عروس به داماد نيز انگشتر است. زنان عقيده دارند كه بايد حتماً پسر بچه كوچكي ر به جاي عروس نشاند تا عروس و داماد صاحب پسر شوند. هنگام عقد نيز واسونك هاي متناسبي خوانده مي شود . ازجمله :

جون زلف آقا جونيت بوگو چن مهرت كنيم	اومديم عقدت كنيم و نومديم سيلت كنيم
آتيش بنداز تو سماور تا چايي ميل بكنيم	اومديم عقدت كنيم و نومديم سيلت كنيم

عقايدي درمورد مراسم عقد وجود دارد كه شامل موارد زيراست. وقتي عروس از جا بلند مي شود هر دختري سر جايش بنشيند، زود به خانه بخت مي رود.

اگر در خلال عقد تا روز عروسي يكي از بستگان داماد بميرد، عروس شكار شده است. نان و پنير و سبزي عقد را به هر دختري كه بدهند بخورد، زود شوهر مي كند. زني كه روي سر عروس قند مي سايد بايد يك زن شوهر كرده و خوشبخت باشد چون در غير اين صورت عروس به سرنوشت او دچار مي شود. عروس موقع عقد بايد لباس سفيد يا سبز بپوشد و ابريشم سبزي را هم به دور گردن خود بيندازد، محل گسترش سفره عقد بايد درطبقه پايين ساختمان باشد نه طبقه دوم يا بالاتر چون زير طبقه دوم به بالا پوك است وزندگي زناشوئي عروس و داماد دوامي نخواهد داشت. بردن هداياي اعياد به خانه عروس از رسوم ديگر است كه در اعياد مذهبي مانند عيد فطر، عيد مولود، تولد حضرت علي(ع)، عيد غديرخم و غيره صورت مي گيرد كه اين هدايا معمولاً فاصله بين عقد و عروسي به خانه عروس فرستاده مي شود كه شامل ميوه و شيريني است و هدايا را معمولاً در سيني هاي بزرگ قرا مي دهند و روي آنها را پارچه هاي نازك رنگارنگ مي كشند و روي سر چند نفرگذاشته مي فرستند. در روز عيد قربان علاوه بر شيريني و ميوه گوسفندي نيز به خانه عروس فرستاده مي شود و پارچه سبز رنگي را هم به دور گردن گوسفند مي بندند و سرو پيشاني و دست و پاي گوسفند را نيز رنگ مي كنند .چنانچه عيد نوروز در ميان باشد، از سوي داماد هديه جالبي نيز به مناسبت نوروز براي عروس فرستاده مي شود اين هديه شامل زينت آلات از فلزات گرانقيمت است.

(0) نظر

دسته ها : ايران - آشنايي با استان فارس - رسموم و اعتقادات و باورهاي سنتي

يکشنبه 4 10 1390 11:3