بزرگ‌ترين كاروانسراي بين‌راهي ايران
در مسير كاروان روي قزوين – اصفهان و 48 كيلومتري جاده بوئين زهرا به ساوه، كاروانسراي بزرگي قرار دارد كه به گزارش شادن توسط زينب بيگم – مادر شاه عباس اول- با هزينه اي معادل چهار هزار تومان ساخته شده و با بناهاي الحاقي اش از جمله دو باغ، دو آب انبار، يك گرمابه و يك جويبار بهترين كاروانسراي ايران به شمار مي آمده است.
هجيب كاروانسرايي است كه در دوران صفوي، در روستاي هجيب امروز ساخته شده. مساحت 5850 متر مربع با 4000 متر مربع زير بنا و 36 حجره از وسعت كم نظير اين كاروانسرا حكايت دارد. آن هم در روزهايي كه قزوين به خاطر ويژگي هاي خاص جغرافيايي اش به مسير عبوري كاروان‌هاي تجاري از نقاط مختلف كشور تبديل شده بود.
به 48 كيلومتري جاده بوئين زهرا به ساوه كه مي‌رسيد، كافي است مسيري را طي كنيد تا بوي كاهگل خانه‌هاي روستاي هجيب مشامتان را نوازش دهد. مسير شمال غرب روستا را كه برويد بناي كاروانسرا را خواهيد ديد.
پس از ورود از در جنوبي اين كاروانسراي مادرشاهي، به فضاي مربعي‌شكلي مي‌رسيد كه سراي اصلي اين بنا را تشكيل مي‌دهد. در تقاطع 4 ضلع خارجي آن، برج‌هاي مدور به صورت نيم ستون ديده مي‌شود. داخل طاق نماهاي ورودي، با قوس جناغي پوشيده شده كه رسمي‌بندي با آجركاري رنگي از مهم‌ترين تزئينات آن به شمار مي‌آيد. گنبد ايوان ورودي آن رسمي‌بندي باريكي دارد كه در بيشتر بناهاي دوره اسلامي به چشم مي‌خورد. پس از هشتي ورودي عمارت نيز فضاي وسيعي قرار دارد كه سقف گنبدي شكل مدور دارد. در دو سوي هشتي اتاق‌هايي براي نگهبانان در نظر گرفته شده بود كه با راه پله‌اي به پشت‌بام راه مي‌يابند.
اگر از هشتي گذر كنيد، حياط مربع شكل كاروانسرا را مي بينيد كه دور تا دور آن را حجره‌هايي با پايه سنگي و فاصله نيم متر از كف حياط، فرا گرفته‌اند. در اضلاع چهارگانه اين حياط كه به ابعاد تقريبي 40 در 43متر گسترده شده‌اند بين حجره‌ها، 4 ايوان ديده مي‌شود كه طاق نماهايي به ارتفاع 6 متر دارند و پشت آنها اتاق‌هاي بنا قرار گرفته كه مساحتشان از 9 تا 5/13 مترمربع متفاوت است.
در مركز حياط، بنايي آجري به شكل هشت‌ضلعي ساخته شده كه از 2 چهارطاقي متصل به هم با قوس جناغي باز تشكيل شده كه گنبدي عرقچيني با آجركاري زيبا دارد. اين بنا علاوه بر سرداب، كاربري‌هايي چون رختشوي‌خانه داشته است.
آنچه در كنار زيبايي تزئينات و معماري اين بنا، نگاه‌ها را به سوي خود جلب مي‌كند وجود پايه‌هاي سنگي در تمامي بناي كاروانسراست تا استحكام آن بيش از پيش تضمين شود. پشت اتاق‌ها و در چهارسوي كاروانسرا، راهرويي سراسري با طاق‌نماهايي عميق به شكل طاق تويزه قرار دارد كه در 2 طرف، داراي سكوهايي به ارتفاع تقريبي يك متر از كف است كه به منظور بارانداز از آن استفاده مي‌شده و توسط اتاق‌هاي ميانجي به حياط راه داشته است. اما سر در رفيع و با شكوه ورودي اين بناي زيبا در ضلع غربي آن قرار دارد كه دوطرف آن را دو طبقه ساخته و با طاقنماهاي جناغي تزئين كرده‌اند.
در كنار سازه‌اي زيبا كه اين بنا از آن بهره مي‌برد ويژگي‌هاي ديگري براي آن مي توان نام برد ازجمله حمام، آب انبار و باغ‌هاي آن كه براي تامين هزينه‌هاي نگهداري كاروانسرا وقف شده بود. همچنين وجود درگاه‌هاي ورودي حجره‌ها با ارتفاع كم كه به منظور ايمن داشتن مسافران از سرما و گرماي كويري و گردبادها و توفان‌هاي نفسگير منطقه با ظرافت مثال زدني طراحي شده است و 16 طاق نما در قسمت بيروني ضلع جنوبي براي داد و ستد بازرگانان و استقرار نعلبندان، پالاندوزان و فروشندگان ساز و برگ چهارپايان.