آشنايي با استان خراسان جنوبي استان خراسان جنوبي، شرقي‌ترين استان ايران، داراي 82864 كيلومتر مربع مساحت مي‌باشد كه بين 57 درجه و 46 دقيقه تا 60 درجه و 57 دقيقه طول شرقي و 30 درجه و 35 دقيقه تا 34 درجه و 14 دقيقه عرض شمالي قرار گرفته و 47/5 % از مساحت كشور را به خود اختصاص داده است اين استان از شرق، با كشور افغانستان، از شمال به استان خراسان رضوي ، از غرب به استانهاي يزد و كرمان و از جنوب با استان سيستان و بلوچستان همسايه است. براساس آخرين تقسيمات كشوري، خراسان جنوبي داراي 6 شهرستان (بيرجند، قائنات، درميان، سرايان، سربيشه و نهبندان) با مركزيت بيرجند، 17 شهر، 16 بخش، 42 دهستان، 2061 آبادي داراي سكنه و 5041 آبادي خالي از سكنه مي‌باشد. آب و هوا اقليم استان از نوع خشك و بياباني است كه متوسط بارندگي ساليانه استان به 150 ميليمتر مي رسد. حداكثر دماي سالانه 44 و پايين ترين دماي ثبت شده 5/21ـ درجه سانتيگراد گزارش شده است. شهر بيرجند ناحيه‌اي كه بيرجند جزء كوچكي از آن را تشكيل مي دهد، قهستان نام داشت. اين ناحيه از يك سو به دليل كوهستاني بودن، پناهگاه نهضت هايي نظير اسماعيليان بوده است، از سوي ديگر، به سبب خشكي اقليمي و وجود بيابان‌هايي كه به آب وهواي شبه جزيره عربستان شباهت دارد، مورد توجه اعرابي كه از جور خلفاي عباسي و حاكمان وقت مي‌گريخته اند، قرار داشته است و اين گريختگان به اين منطقه پناه مي آوردند. در اسطوره‌هاي تاريخي، بناي قهستان را به سام بن نريمان نسبت مي دهند و آن را بخشي از قلمرو فريدون، پنجمين پادشاه پيشدادي مي دانند. اين شهر در حال حاضر، يكي از شهرهاي مهم جنوب خراسان و يك از مراكز عمده تجاري و اقتصادي است. امامزاده زيدبن‌موسي يكي از اماكن ديدني و زيارتي اين شهر است. مراكز ديدني تخت سردار سنگ نگاره لاخ مزار سنگ نگاره و نقش كال جنگال قلعه فورك مدرسه شوكتيه قلعه شاه دژ قلعه كهنه و تپه صيادان قلعه نيه مزار پر سر مزار پيرحاجيان مزار يا قدمگاه هماهنگ مسجد جامع چهار درخت مسجد گلستان باغ شوكت‌آباد شهر قاينات ماركوپولو در سفرنامه خود از اين شهر به نام تونوكاين نام برده است كه اين نام ازنام دو شهر بزرگ آن ايالت ـ قهستان ـ كه تون و قاين باشد، گرفته شده است. همچنين درسال 444 هـ. ق ناصرخسرو قبادياني از اين شهر ديدن كرده و از استحكامات شهر و مسجد جمعه آن ياد كرده است. ايالت قهستان، همزمان با ورود اعراب به ايران، پناهگاه زرتشتياني بود كه به آن پناه آورده بودند. حمدالله مستوفي، در قرن هشتم هجري از مركزيت قاين نسبت به آبادي هاي ديگر قهستان، و همچنين از فراواني زعفران و ميوه آن گزارش داده است. يكي از مهمترين آثار تاريخ قاين، مسجد جامع است كه از بناهاي قرن هشتم هجري مي باشد. مراكز ديدني آرامگاه بوذرجمهر آرامگاه شيخ ابوالمفاخر مسجدجامع قاين شهر سربيشه در كتابهاي تاريخي بهارستان، نزهه القلوب و معجم البلدان از سربيشه و مؤمن آباد و نهارجان اسم برده شده است و مساجد و آثار كهن شهر مورد توجه سياحان قرار گرفته است. در وجه تسميه سربيشه گفته شده است چون زمين قسمت جنوبي شهر آبخيز و سرسبز بوده و شهردر مدخل اين محل قرار داشته است به آن سربيشه گفته اند. در اقوال ديگر نيز گفته شده از قبيل سربيشه كه بدليل سردي هوا به اين نام معروف بوده و به مرور زمان حرف (د) حذف گرديده است. سربيشه از پيشينه تاريخي بسيار غني برخوردار بوده و به‌همين دليل، در گوشه و كنار شهرستان آثار تاريخي و ديدني متنوعي به چشم مي خورد. مراكز ديدني مزار بي‌بي زينب خاتون مزار سيد حامد علوي چشمه آبگرم گندكان مسجد پخت مسجد گنجي منزل ياوري چشمه آبترش شهر سرايان سرايان در160 كيلومتري شمال غربي شهرستان بيرجند در استان خراسان جنوبي قرار دارد و مشتمل بر سه دهستان (آيَسك ـ سه قلعه ـ مصعبي) مي‌باشد. وسعت اين بخش 9318 كيلومتر مربع بوده و از نظر طبيعي به دو منطقه كوهستاني وكويري قابل تقسيم مي‌شود و جمعيت اين شهرستان بالغ بر 50038 نفر مي باشد. مراكز ديدني مناطق ييلاقي و سرسبز دره مصعبي مناطق ييلاقي آمين و بوسي و خاور عليا و سفلي دره سبز رود كريمو غار اژدها‌‌و بتون در روستاي چرمه قلعه هاي قديمي سه قلعه پيراباذر قلعه قلاع امامزاده سلطان كريمشاه امامزاده سلطان ابوالقاسم امامزاده شاهزاده افضل امامزاده مصيب امامزاده تورانشاه كاروانسراي سرايان نهبندان‌ ناحيه‌اي است‌كويري، خشك و كم آب. اهميت اين منطقه‌ پيش‌ از‌ اسلام بسيار بيش‌تر بوده است‌ چرا كه اين منطقه‌ در مسير بندرعباس به خراسان قرار داشته و‌ از ‌اين باب موقعيتي سوق‌الجيشي داشته است.‌ جمعيت شهرستان نهبندان در سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1375 هـ. ش، 43.065 نفر بوده است كه از اين شمار 21.698 نفر مرد و 21.367 نفر زن بوده اند. مردم نهبندان ايراني و‌ آريايي نژادند و با گويش محلي و نزديك به خراساني سخن مي‌گويند. لهجه آن‌ها به گويش سيستاني نيز نزديك است و بعضي از آن‌ها به سيستاني سخن مي‌گويند. همه نهبنداني ها پيرو مذهب شيعه جعفري هستند. مردم نهبندان سخت‌كوش، مهربان، ساده، آزاده، پاك‌انديش و مهمان نوازند. مهم‌ترين هنردستي مردم اين ناحيه، قاليچه بافي است. مردم منطقه با توليد ‌قاليچه‌هايي با طرح‌هاي بلوچي، تركمني، و نقش هاي گلداني، مددخاني و محلي، درآمد عمومي را افزايش مي‌دهند و برخي از اين صنايع نيز به خارج صادر مي‌شود.